รากฐานสำคัญในการพัฒนาความฉลาดของเด็ก

พญ.ปราณี เมืองน้อย 
กุมารแพทย์-จิตแพทย์เด็ก สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี 
คงไม่มีผู้ใดปฏิเสธว่า ความสุขของพ่อแม่คือการพัฒนาลูกให้ฉลาด มีความสามารถและยังต้องมีความสุข เรียกได้ว่า ทั้งเก่ง ดีและมีสุขไปพร้อมๆ กัน
โอกาสทองแห่งการพัฒนาเด็กคือวัย แรกเกิด-5 ขวบแรก เนื่องจากเป็นวัยที่สมองมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว มีความตื่นตัวและสนอกสนใจสิ่งต่างๆ ช่างซักถาม คนรอบข้างไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ ปู่ย่าตายายและครูจึงเอ็นดูเด็กและไม่เบื่อหน่ายในการสอน เป็นวัยที่เหมาะจะสร้างความแข็งแกร่งเป็นพื้นฐานสำหรับการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่สมบูรณ์และประสบความสำเร็จในอนาคตจึงมีคำกล่าวว่า ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก เนื่องจากติดเป็นนิสัยเสียแล้ว 

ไอคิว (IQ) มาจาก Intelligence Quotient คำว่า Intelligence หมายถึง เชาวน์ปัญญา ความคิด ไหวพริบ ความฉลาด ความเข้าใจ รู้จักคิด สิ่งนี้จึงช่วยเด็กในการเรียนรู้ด้านต่างๆ ตั้งแต่ความสามารถด้านพัฒนาการวัยเด็ก จนถึงการเรียน การทำงาน ไอคิวจะดีหรือไม่ขึ้นกับพันธุกรรม อาหารแล้วยังขึ้นอยู่กับการเลี้ยงดูอีกด้วย เด็กที่ไอคิวมีปัญหาอาจแสดงออกแตกต่างกันตามระดับความรุนแรง เช่น อาจมีปัญหาพัฒนาการทางกล้ามเนื้อหรือภาษาล่าช้า หรือโตขึ้นมีปัญหาการเรียน หลายรายอาจมาด้วยปัญหาพฤติกรรมก้าวร้าวเนื่องจากการสื่อสารบอกความต้องการจำกัด แต่การเลี้ยงดูและฝึกฝนที่เหมาะสมสามารถช่วยให้เด็กมีการพัฒนามากขึ้นได้ 

แต่เด็กอีกหลายรายที่ไอคิวดี เรียนเก่ง แต่กลับมีปัญหาสังคมกับเพื่อน ไม่เป็นที่รักหรือไม่ได้รับการยอมรับจากเพื่อน ทำให้ไม่มีความสุขกับการไปโรงเรียน แยกตัว หงุดหงิดง่าย อาการเหล่านี้แสดงว่ามีปัญหาด้านอีคิว (EQ) ซึ่งมาจากคำว่า Emotional Quotient คือความฉลาดทางอารมณ์ ความฉลาดทางอารมณ์ประกอบด้วยทักษะหลายด้านคือความสามารถในการรู้จักตนเองอย่างแท้จริง มีความสามารถยับยั้ง ควบคุมอารมณ์ตนเองได้ รู้จักเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เอาใจเขามาใส่ใจเรา และยินดีให้ความช่วยเหลือผู้อื่น ตลอดจนมีความมุ่งมั่นที่จะประสบความสำเร็จ รู้จักตั้งเป้าหมายชีวิตตนเอง มีวินัยในตนเอง มีความอดทน มานะ บากบั่น พากเพียร สิ่งเหล่านี้จะมีการพัฒนาอย่างเป็นลำดับขั้น ต้องอาศัยการสอนจากผู้ใหญ่ปลูกฝังตั้งแต่วัยเด็ก ไม่ใช่สิ่งที่ได้ติดตัวมาตั้งแต่เกิดเหมือนไอคิว แต่จะเป็นส่วนเสริมไอคิว ทำให้ประสบความสำเร็จในชีวิตและมีความสุข ผู้ที่มีแต่ไอคิวดีแต่ขาดอีคิวในที่สุดจะเข้าตำรา ความรู้ท่วมหัวเอาตัวไม่รอด คงไม่มีคุณพ่อคุณแม่อยากให้ลูกเป็นเช่นนั้น

หากลูกดีทั้งไอคิว อีคิว แต่ขาดสิ่งสำคัญอีกอย่างคือ เอ็มคิว(MQ) ซึ่งมาจาก Moral Quotient คือคุณธรรม จริยธรรม สังคมเราคงมีแต่คนทำงานเก่ง ประจบเก่ง เข้าหาคนเก่ง แต่คดโกง ปลิ้นปล้อน ในที่สุดจะพาสังคมตกต่ำ และไม่เป็นเกียรติเป็นศรีแก่วงศ์ตระกูล 

ทุกศาสนามีการสอดแทรก คุณธรรมจริยธรรมอยู่เสมอ ดังนั้นหากพ่อแม่พยายามปลูกฝังตั้งแต่เด็กจะทำให้เด็กซึมซับ โตขึ้นเด็กจะมีคุณธรรมประจำตัว ทำให้ดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและมีความสุขสมดังที่พ่อแม่ปรารถนา